Zaburzenia procesów przetwarzania sensorycznego
Mózgowe porażenie dziecięce a zaburzenia procesów przetwarzania sensorycznego - część 1
U dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym zaburzenia procesów sensorycznych dzielimy na te pierwotne, które dotyczą zaburzeń motorycznych i sensorycznych, spowodowanych uszkodzeniami obszarów ośrodkowego układu nerwowego:
• móżdżku (tutaj zaburzenia kontroli ruchu i zaburzenia napięcia mięśniowego ),
• jądra podstawy-wzgórze-kora mózgowa (tutaj zaburzenia korekty ruchu, zaburzenia w planowaniu ruchu,
• dróg piramidowych (zaburzenia wpływającej informacji sensorycznej, zaburzenia modulacji).
i wtórne spowodowane nieprawidłową i/lub niewystarczającą informacją sensoryczną. Pojawiają się z wiekiem i są wynikiem ograniczeń ruchowych wynikających z MPD , patologicznych wzorców ruchowych, nieprawidłowym dostosowaniem posturalnym. Powodują m.in. ograniczony dopływ informacji z układu przedsionkowego, wzroku, dotyku, nieprawidłową informację zwrotną proprioceptywną i kinestetyczną, asymetrię funkcjonalną, zaburzony rozwój schematu ciała , nieprawidłowe przenoszenie i utrzymywanie ciężaru ciała itd.
Aby przybliżyć funkcjonowanie dzieci z MPD i zobrazować różnice, posłużę się kilkoma przykładami np. kiedy chcemy sięgnąć po przedmiot leżący na stole, zanim nasz mózg da informację do mięśni to u nas pojawia się przygotowanie posturalne. U dzieci z MPD nie ma takiego przygotowania posturalnego.
Wykonywanie ruchów zamierzonych musi być poprzedzone dostosowaniem postawy ciała. U dzieci z MPD, w odróżnieniu od rozwoju prawidłowego, aktywizacja odbywa się od części dalszych do bliższych, zamiast od części bliższych do dalszych. Obserwuje się także tendencje do poruszania się bez rotacji, to z kolei może wpływać na zaburzenia przekraczania linii środkowej ciała i koordynację obustronną i dlatego powinno się zmuszać do wykonywania rotacji.
Zaburzenia SI u dzieci z MPD możemy pogrupować na:
- zaburzenia percepcji wzrokowej, mogą przejawiać się w trudnościach dziecka do wyodrębniania części z całości, trudnościami w postrzeganiu różnic i podobieństw, myleniem liter o podobnych kształtach, słabą pamięcią wzrokową itp.
- zaburzenia percepcji słuchowej, mogą przejawiać się trudnościami w rozumieniu dłuższych wypowiedzi i koncentracją na dłuższych wypowiedziach, wydłużonym czasem reakcji na polecenia słowne,
- zaburzeniami precepcji ruchu, nieprawidłowe wzorce ruchowe, które mają dzieci z MPD przyczyniają się do kształtowania błędnej percepcji ruchu, a także utrudniają badanie rzeczywistości wzrokiem, słuchem dotykiem itp.
- zaburzenia percepcji przestrzeni, problemy w lokalizowaniu części ciała, nieprawidłowej ocenie odległości, trudnościami w poruszaniu się między przedmiotami, trudnościami w przestrzennym rozplanowaniu podczas pisania w zeszycie czy podczas rysowania.
Mózgowe porażenie dziecięce a zaburzenia procesów przetwarzania sensorycznego
- część 2 - wskazówki do terapii
W terapii dzieci z MPD, aby pomoc im lepiej odczuwać części swojego ciała, dla lepszej świadomości położenia ciała i informacji proprioceptywnej, wykorzystuje się m.in. przenoszenie ciężaru ciała i oporowanie, zabawki wibrujące, wszelkiego rodzaju piłki i wałki np. pchanie dużej piłki.
U dzieci ze zbyt niskim poziomem pobudzenia można w terapii stosować delikatny dotyk (zamiatanie) - ważny jest rytm, wibrację, bodźce proprioceptywne i przedsionkowe, które poprawiają kontrolę posturalną. Przy zbyt wysokim pobudzeniu - docisk, delikatną stymulację przedsionkową, bodźce proprioceptywne.
U dzieci z MPD, częściej niż u pozostałych, może występować nadwrażliwość stóp, spowodowana brakiem doświadczeń proprioceptywnych i dotykowych. Dzieci te nie chwytają swoich stóp, nie bawią się nimi. Dlatego ważne jest aby w terapii uwzględnić -dotykanie stóp, dociski, obciążanie stóp, wibracje stóp. Najlepiej gdyby dziecko wykonywało ćwiczenia samodzielnie, możemy pomagać dziecku wykonując te ćwiczenia jego ręką.
Planując terapię SI należy także pamiętać, że ponad 30 % dzieci z MPD wykazuje nadwrażliwość układu przedsionkowego, słabo tolerują ruch, ćwiczenia z użyciem sprzętów podwieszanych i ruchomych. Dziecko położone na plecach z głową odchyloną do tyłu, też może nie tolerować takiej aktywności. Dzieci z atetozą wykazują podwraźliwość układu przedsionkowego.
Zajęcia z terapii SI dzieci z MPD, powinny jak w każdym innym przypadku, być poprzedzone wykonaniem diagnozy opartej na wywiadzie, obserwacji oraz w zależności od możliwości dziecka na Testach Integracji Sensorycznej. W przypadku dzieci z MPD, są terapią wspomagającą leczenie podstawowe i służą poprawieniu: sprawności w zakresie dużej i małej motoryki, uwagi i koncentracji, zdolności wzroku i słuchu, świadomości i samooceny oraz funkcjonowania emocjonalnego.
mgr Iwona Ciesielska
